Kendiliğinden
yapısını değiştiren ve ışıma yapan kararsız çekirdeklere radyoaktif çekirdek denir.
Kararlı
çekirdeklerde n / p oranı 1’e yakındır.
Atom
numarası 83 ten büyük elementlerde çekirdekler kararsızdır ve bu elementlerin
bütün izotopları radyoaktiftir.
Kararsız
çekirdeklerin kendiliğinden ışıma yaparak kararlı çekirdek haline dönüşmesine doğal radyoaktiflik denir.
YAPAY RADYOAKTİFLİK
Eğer
kararlı bir çekirdek bazı taneciklerle bombardıman edilirse yapay radyoaktiflik
meydana gelir. Bombardımanı yapan taneciklerin enerjisi yeteri kadar büyükse
çekirdek bunlarla birleşerek yeni bir çekirdek oluşturur. Eğer bu yeni oluşan
çekirdek kararsızsa radyoaktif bozunmaya uğrar. Mesela 12C çekirdeği
enerjisi arttırılmış protonlarla bombardıman edilirse radyoaktif hale gelir.
Yeni oluşan 713N çekirdeği
radyoaktiftir ve radyoaktif bozunmaya
uğrayacaktır.
FİSYON
(BÖLÜNME) TEPKİMELERİ
Kararlılığı
az ve büyük olan çekirdeklerin kararlı küçük çekirdeklere dönüşmesine fisyon
tepkimesi denir. Bu olayda büyük miktarda enerji açığa çıkar.
Bölünme
tepkimeleri atom bombalarının yapımında kullanılmıştır.
FÜZYON
(KAYNAŞMA) TEPKİMELERİ
Hafif ve
kararlılığı az olan çekirdeklerin, birleşerek ağır ve kararlı çekirdek oluşturmasına
füzyon tepkimesi denir. Bu olayda da çok enerji açığa çıkar. Hidrojen
bombasının temeli bu tepkimedir.
Bu
tepkimenin güneşte de olduğu kabul edilmektedir. Kaynaşma tepkimeleri çok
yüksek sıcaklıklarda gerçekleştirilebilmektedir. Bu nedenle hidrojen bombasının
yapılması atom bombasındaki çekirdek tepkimesinden elde edilen enerji ile
gerçekleştirilebilmektedir.
AKTİFLİK
Radyoaktif
maddenin 1 saniyedeki bozunma sayısına aktiflik denir. Saniyedeki 1 nükleer
bozunma 1 Becquerel (1Bq) olarak verilir. Bir diğer ışıma birimi Curie (Ci)
’dir. 1 Ci = 3,7.1010 Bq
RADYOAKTİF
BOZUNMALARIN HIZI
Yarılanma
Süresi
Radyoaktif
maddeler kendilerine has hızlarla parçalanırlar. Parçalanma hızı sıcaklığa,
basınca, maddenin fiziksel haline bağlı değildir.
Radyoaktif
bozunma hızı,
oluşan çekirdeğin kararlılığı için bir ölçüdür ve genellikle yarılanma süresi
olarak verilir. Yarılanma süresi, maddenin başlangıç miktarı ne olursa
olsun, maddenin yarısının bozunması için geçen zamandır ve her izotop için ayrı
ayrıdır.
Bir
radyoaktif element atomlarının parçalanarak yarıya inmesi için geçen zamana yarılanma
süresi veya yarı ömür denir. Radyoaktif bozunmalarda atom
parçalanarak başka atoma dönüşecektir.
10
gramlık yarı ömrü t yıl olan radyoaktif madde, t yıl sonra 10 gramdan 5 grama,
2t yıl sonra 2,5 grama düşecektir.
Bir
atoma ait birden fazla izotopun her biri radyoaktif olabilir. Fakat bu
radyoaktif atomların kararlılıkları farklı farklıdır. Yarılanma süresi uzun
olan radyoaktif maddeler yarılanma süresi kısa olan radyoaktif maddelere göre
daha kararlıdırlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder